:mentalKLINIK, THAT’S FUCKING AWESOME, 2011, Exhibition View, Curated by Jerome Sans, GALERİST, Istanbul Haskoy Yarn Factory. Courtesy of :mentalKLINIK and GALERİST.
On Special Occasions And The Time of the Objects
Jack Halberstam
7-8 min. read / scroll down for text in Turkish
On special occasions we used to open champagne bottles and toast the unexpected, the fortunate, the well deserved, the truly awesome. On special occasions, we threw confetti, we dressed up, we cast caution to the wind. On special occasions, we did things we don’t usually do and all bets were off and it was so much fun, and we looked forward as we slid back into the mundane and the quotidian to the next special occasion. And the next one and the one after that, and we lived lives punctuated by odd eruptions of celebration, chance encounters with glamor and temporary immersions in utopian experiments with the unlikely, the possible and the still to come.
But, the logic of capitalism does not allow us to cordon off the special from the mundane – the goal of capitalism is to squeeze every last drop out of every opportunity and so the special becomes a daily occurrence, and the special occasion becomes a “special offer,” and as we bounce from one holiday to the next, from one market produced occasion for celebration to the next. Slowly, the special sinks into the scheduled: every night a party, every party a winner, every day a new case for celebration. And instead of a world mired in the ordinary and punctuated by the unusual, we became a society of celebration, a community with endless good news to tell, so many amazing things to toast. And now the confetti flows like wine, the party never ends and there is always somewhere else, somewhere more special to be. As we fling ourselves around in the increasingly evacuated realm of the social looking for stimulation, events, pleasure, we are more and more pre-occupied with a growing sense of missing out – is it here? Are we in the right place? Is this party the one? Or am I missing the real event that, like an altered-through-the-looking-glass reality, exists just outside of my purview, and remains a fantasy of the better, the more awesome, the place to be.
There are no longer places to be; nothing remains of the cool; hipsters are just captains of capital staying one step ahead of the future and two steps behind redundancy. And as the economic crisis generated by a fantasy of unending wealth and undergirded by a series of bad promises allows a few winners to take all the goodies, everyone else is left holding nothing but empty glasses. In the aftermath of this banker’s holiday, there is little for the financial sector to say to the dispirited, abandoned and destitute public but: thank you, thank you all for your cooperation.
Thank You For Your Cooperation is the title of this new show by Turkish art duo :mentalKLINIK. As in other work of theirs, the themes here are the rapaciousness of capital, the enhanced and elevated nature of reality, the seduction of objects and, ultimately, the “hypercomplexity,” as Franco Berardi calls it in The Uprising, of the realm of communication in an age of mediatized control and financial capitalism. :mentalKLINIK, as their name suggests, do not seek to return us to the regular, the normal, the sane or the rational, rather their work immerses us completely in the messaging systems of this new order and seeks out places where the messages reverse direction and signify wildly and anew.
If you spend time with their work, you are buffeted by the quotations of the culture of celebration but you are also knocked into new arrangements of pleasure and perception. You will find, as you go, to quote Berardi again, moments of wisdom and “sensuous meaning” amid the buzz of the new.
And this is not a moralizing body of work. Not a massive push back against the media or celebrity or glamour. The work does not romanticize the true and the real while railing against the inauthentic and the mediated. Instead, :mentalKLINIK explore new languages and alternative textures of pleasure and dynamism and they play with colorful reflective surfaces, billboard type signs and rhetorical operations. They try to hijack the never ending celebration that stands in for finance capitalism’s greed and exclusivity and they do so in order to reflect upon the meaning of glitter and glamour in the aftermath of economic collapse. In one piece their previous show ‘That’s Fucking Awesome’ a work titled Moet featured titled “Moet”, large-scale twist off tops from champagne bottles that lay strewn on the gallery floor like remnants from a party hosted by giants. The giants here are not simply celebrities or the famous, the giants are the mammoth banks that are “too big to fail,” and that turn their success into our catastrophic loss. In another :mentalKLINIK piece, “Double Cherry,” a black lacquered sculpture elevates the garnish of an alcoholic beverage into a shiny signifier of excess and a twisted monument to the end of art and the arrival of the art market.
Candy colored reflective spheres abound in this show, and the spectator is captured by a soundscape of ring tones and communicative alerts. The sounds in FOMO, a layered, subcutaneous noise sculpture, are designed to trigger the spectator into that stand by mode of attention that we all maintain now in relation to our gadgets – at any moment, we may be called – not by a person but by the machine itself telling us that is it time…time for a meeting, time to prepare for an event, time to take a pill, to leave the house, to exercise, time to set another alert. We may be called from one event to another by the buzz of FOMO or the “fear of missing out” that lends its name to this buzzing landscape of sound without fury. And as the event to which we have been alerted begins to transform from “the place to be” to the place from which you are missing another more relevant event, we start to lose the sense of ecstatic celebration and enter into another state that these installations frame and name as disappointment, disappearance, disorientation and disassociation.
If disorientation, as Jameson suggested way back at the dawn of postmodernism, is the inability to cognitively map space and time in a new era of full-time consumption, then nowadays in what some are calling post-postmodernism, disorientation is simply a way of being in the world. We no longer seek to understand, to know, to explain, we just try to stay upright, stay above water, stay afloat. And part of what has disoriented the human subject in this era of collapse and crisis, is an increasingly confused sense of what we should be fighting for and who we should be fighting with. In addition to the scrambling of political options, we are also surrounded by new relations between subjects and objects. These objects, which transform before our eyes through the magic of commodity fetishism, make star appearances in :mentalKLINIK’s work as mannequins, words, sounds and mirrored surfaces.
And as the objects become more real, more dynamically connected with the ebbs and flows of a haptic real, the subject, in turn, becomes a stew of random markers that are circulated to try to distinguish one subject from another. The much hallowed uniqueness of the human subject, under the pressure of endless publicity, has been transformed into lists of adjectives, profiles, one word signifiers expected to introduce lost and lonely souls to one another. :mentalKKLINIK delve deep into the culture of self-advertising with their glitzy personal ads in their work PROFILE. These works, compilations of subjects transformed now into subject headings, run supposedly distinct qualities (“tolerant,” “kissable,” “bitchy,”) into one another so that characteristics take on the quality of advertisements, carefully crafted blurbs and bylines designed to introduce one to the other with as little fuss as possible. And as the human becomes a profile among many other profiles, it is not simply that we lose sight of the distinct, the located self, rather we simply become a society of salesmen and products to be marketed all at once. The magic of commodity fetishism that Marx described so well has been lost in the process by which the alternative is on sale, the ordinary is in crisis, and the personal has ceased to be political and has become an ad.
As Lauren Berlant explains in her latest book Cruel Optimism (2011), we hold out hope for alternatives even though we see the limitations of our own fantasies; she calls this contradictory set of desires “cruel optimism.” After showing us its forms in our congested present —fantasies that sustain our attachments to objects and things that are the obstacle to getting what we want—Berlant, remarkably, turns to anarchy by way of conclusion and argues that anarchists enact “repair” by recommitting to politics without believing either in “good life fantasies” or in “the transformative effectiveness of one’s actions”. Instead, the anarchist “does politics” she says, “to be in the political with others.” In other words, when we engage in political action of any kind, we do not simply seek evidence of impact in order to feel that it was worthwhile; we engage in fantasies of living otherwise with groups of other people because the embrace of a common cause leads to alternative modes of satisfaction and even happiness whether or not the political outcome is successful. The desperation that produces “cruel optimism” according to Berlant is born of a “crisis of ordinariness”, a mode of living within which we experience life more as “desperate doggy paddling than like a magnificent swim out to the horizon”. “Desperate doggy paddling” describes a wild methodology within which we are less preoccupied with form and aesthetics (the “magnificent swim”), less worried about a destination (the horizon) and more involved in the struggle to stay afloat and perhaps even reach the shore, any shore.
And while we are destined to remain floating, paddling, barely cutting through the current, let us reimagine the horizon toward which we make imperceptible progress. While for other generations the horizon was a brand new world of collective passions and new forms of work and play, our horizon, diminishing with every stroke cannot represent the grand hopes and dreams of future any more. When cooperation has lost its anarchist sensibility and become a code word for selling out, it is time to dream small, make tiny adjustments and inch towards the next dream. :mentalKLINIK’s work offers us a laboratory for making, marking and inhabiting the next dream of a somewhere, an anywhere, a new place to be.
Los Angeles, 2014
Translation from English to Turkish: Ayşe Draz
Jack Halberstam Professor of American Studies and Ethnicity, Gender Studies and Comparative Literature at the University of Southern California. Jack Halberstam’s previous books include In a Queer Time and Place: Transgender Bodies, Subcultural Lives (2005), The Queer Art of Failure (2011, Duke University Press) and Gaga Feminism: Sex, Gender and the End of Normal (2012, Beacon Press)
:mentalKLINIK, Whiff, 2010, Single channel video, colour, no sound, Duration: 3 minutes and 4 seconds, Edition of 2 + 1 AP, Courtesy of :mentalKLINIK.
Özel Günler ve Nesnelerin Zamanı Üzerine
Jack Halberstam
7-8 dakika okuma süresinde
Özel günlerde şampanya şişeleri açar beklenmedik, şanslı, hak edilmiş ve gerçekten müthiş olanın şerefine kadeh kaldırırdık. Özel günlerde konfeti fırlattık, giyinip süslendik, kaygısızca risk aldık. Özel günlerde normalde yapmadığımız şeyler yaptık, tek bir şey her şeyi değiştirebilir veya iptal edebilirdi ve bu durum çok eğlenceliydi; bir yandan sıradan ve gündelik olana geri sürüklenirken biz, bir sonraki özel günü dört gözle bekledik. Ve bir sonrakini ve ondan sonrakini de; sıradışı kutlama patlamalarının, cazibesi bol tesadüfi karşılaşmaların, beklenilmedik olan, olası olan ve hala gelecek olanla yapılmış ütopik deneylerle yapılan geçici ama yoğun pratiklerin araya girdiği hayatlar yaşadık.
Ama kapitalizmin mantığı bizim özel olanı sıradan olandan ayırıp kordon altına almamıza izin vermiyor - kapitalizmin hedefi her fırsatı en son damlasına kadar sıkmak ki böylece özel olan gündelik bir hadiseye dönüşsün ve biz bir tatilden bir sonrakine, kutlama yapmak için piyasa üretimi özel bir durumdan bir sonrakine hoplarken özel durum "özel indirime" dönüşsün. Yavaş yavaş özel olan programlanmış olana gömülüyor: her gece bir parti, her partide bir kazanan, her gün kutlama yapmak için yeni bir durum. Ve sıradan olana batmış ama sıradışı ile noktalanan bir dünya yerine biz bir kutlama toplumuna dönüştük, vereceği uçsuz bucaksız müjdeli haberleri ve kadeh kaldıracak pek çok harika şeyi olan. Ve şimdi konfeti şarap gibi akıyor, parti hiç bitmiyor ve her zaman bulunulacak başka bir yer, daha özel bir yer var. Kendimizi artarak içi boşalan, haz, uyarı, olaylar arayan sosyal bir ortamda savurdukça gitgide daha da artan bir mahrum kalma hissi kafamızı kurcalıyor - burada mı? doğru yerde miyiz? bu o parti mi? Ya da değişmiş-bir-ayna gerçekliği misali tam da benim düşünme ve deneyim alanımın dışında var olan gerçek olayı, ve daha iyi, daha müthiş olanın bir fantezisi, orada olunası yerin bir fantezisi olarak kalan gerçek olayı kaçırıyor muyum?
Artık olunması gereken yerler yok; cool olandan geriye hiç bir şey kalmadı; hipsterlar yalnızca geleceğin bir adım önünde giden ve fazlalığın iki adım gerisinde kalan, sermayenin kaptanları. Ve sonsuz bir zenginlik fantezisinin doğurduğu, ve bir dizi kötü vaatle desteklenen ekonomik kriz birkaç galibin bütün şekerlemeleri almasına izin verdikçe, diğer herkes ellerinde sadece boş kadehleri tutuyor. Bankacıların kriz ardı tatilinin sonrasında finans sektörünün moralsiz, terk edilmiş, sefil halka söyleyebileceği şey çok az ama: işbirliğiniz için hepinize teşekkür ederiz.
İşbirliğiniz için teşekkür ederiz Türkiyeli sanatçı ikilisi :mentalKLINIK'in yeni sergilerinin başlığı. Diğer işlerinde olduğu gibi buradaki temaları da sermayenin açgözlülüğü, gerçekliğin arttırılmış ve yükseltilmiş doğası, nesnelerin baştan çıkarıcılığı ve en sonunda da medyatize edilmiş kontrol ve finansal sermaye çağında iletişim alanının, Franco Berardi'nin The Uprising'de adlandırdığı gibi, "hiperkarmaşıklık"ı ("hypercomplexity,”).
Adlarından belli olduğu üzere :mentalKLINIK bizi düzenli, normal, aklı başında veya rasyonel olana geri döndürmeye çabalamaz, aksine ikilinin işleri bizi tamamen bu yeni düzenin ileti sistemlerine daldırır ve iletilerin yön değiştirdiği, ve yeni bir biçimde vahşice ifade ettikleri yerleri araştırır.
Eğer ikilinin işleri ile yeterince vakit geçirirseniz, kutlama kültürünün alıntıları ile sarsılırsınız ama aynı zamanda haz ve algının yeni düzenlemelerinin içine itilirsiniz. İlerledikçe gene Berardi'yi alıntılamak gerekirse, yeninin uğultusunun ortasında bilgelik ve "duyumsal anlam" anları bulacaksınız.
Ve bu, ahlaki yönden değerlendiren bir eserler bütünü değil. Medya, şöhret (celebrity) veya cazibeye karşı ağır bir geri püskürtme değil. Eser, sahte olan, araçsallaşmış olana karşı sövüp sayarken bir yandan da hakiki ve gerçek olanı romantikleştirmiyor. Aksine :mentalKLINIK yeni diller ve zevk ile dinamizmin alternatif dokularını keşfediyor, renkli yüzeyler, ilan panosu türünden tabelalar ve retorik operasyonlarla oynuyor. İkili finans kapitalizminin açgözlülüğü ve tekelciliğinin dublörlüğünü yapan ebedi kutlamayı gasp etmeye çalışıyor ve bunu, ekonomik çöküşün sonrasında parıltı ve cazibenin anlamı üzerine kafa yormak için yapıyor. Önceki sergilerinde, ‘That’s Fucking Awesome’, Moet başlıklı bir işlerinde büyük ölçekteki, çevirerek açılan şampanya şişesi kapakları dağılmış biçimde, devlerin ev sahipliğinde bir partinin kalıntıları gibi, galeri zeminine serpilmiş duruyordu. Burada devler düpedüz celebrity'ler veya ünlüler değiller, başarılarını bizim yıkıcı zararımıza dönüştüren "başarısız olmak için fazla büyük" devasa bankalar. Bir diğer :mentalKLINIK eseri “Double Cherry”de ise siyah lake kaplanmış bir heykel, alkollü içkinin süsünü aşırılığın parlak bir imleyeni olana dönüştürür ve onu, sanatın sonunun, sanat piyasasının ortaya çıkışının sapkın bir anıtı olmaya yüceltir.
‘Thank You For Your Cooperation’ Sergisi şekerleme renginde yansıtıcı kürelerle doludur ve zil tonları ile iletişimsel alarmlardan oluşan bir ses boyutu (soundscape) izleyiciyi ele geçirir. FOMO’nun içerdiği sesler, ki FOMO katmanlı subkütanoz bir gürültü heykelidir, izleyiciyi, hepimizin mobil araçlarımızla ilgili olarak sürdürdüğümüz dikkatle bekleme modunda tetiklemek üzere tasarlanmıştır - her an bizi arayabilirler - biri tarafından değil makinenin kendisi tarafından zamanın geldiği hatırlatılır... toplantı zamanı, bir etkinliğe hazırlanma zamanı, ilaç alma zamanı, evden çıkma zamanı, antrenman zamanı, başka bir alarm kurma zamanı.
İşler, bireyin, kendi bireysel profilini yaratmak ve görselleştirmek sorununu kucaklasa da, izleyiciyi insanların nasıl nesneler gibi kategorize edildiği ve markalaştığı ile yüzleştirir. Bu sergi şekerleme renginde yansıtıcı küreler ile dolu olsa da, zil tonları ve iletişimsel alarmlardan oluşan bir ses boyutu izleyiciyi ele geçirir. FOMO'nun vızıldaması aracılığıyla veya bu vızıldayan hiddetsiz ses manzarasına adını veren "fırsatı kaçırma korkusu" (fear of missing out) ile bir etkinlikten diğerine çağrılabiliriz. Ve bizim uyarıldığımız etkinlik, "olunası bir yerden" konuyla daha fazla ilgili bir başka etkinliği şu an içinde bulunduğumuz için kaçırdığımız yere dönüştükçe, biz de esrik kutlama hissimizi kaybederiz ve bu enstalasyonların hayal kırıklığı, gözden kaybolma, yönlendirilememe (dezoriyantasyon) ve kopma olarak adlandırdıkları ve çerçeveledikleri bir başka duruma geçeriz .
Eğer yönlendirilememe (dezoriyantasyon) Jameson'un taa eskilerde postmodernizmin şafağında önerdiği gibi, tamgün (fulltime) tüketim çağında uzam ve zamanı bilişsel olarak haritalamaktan acizlikse, bazılarının post-postmodernizm diye adlandırdıkları günümüzde, yönlendirilememe (dezoriyantasyon) basbayağı dünyada bir var olma biçimi.
Artık anlamaya, bilmeye, anlatmaya çalışmıyoruz, sadece dik durmaya, suyun üzerinde kalmaya ve yüzer halde olmaya çalışıyoruz. Bu çöküş ve kriz çağında insan deneğin yönünü şaşırtan şeyin bir parçası da, giderek karmakarışıklaşan, ne uğruna ve kiminle birlikte mücadele edeceğimiz hissi. Siyasi seçeneklerin karambolüne ilaveten özneler ve nesneler arasındaki yeni ilişkiler etrafımızı sarmış durumda. Gözlerimizin önünde meta fetişizminin sihri ile dönüşen bu nesneler, mentalKLINIK’in işlerinde vitrin mankenleri, kelimeler, sesler ve aynalı yüzeyler olarak birer yıldız gibi karşımıza çıkarlar.
Ve nesneler daha gerçek oldukça, dokunsal (haptik) bir gerçeğin gelgitleriyle daha dinamik olarak bağlantı kurdukça, özne de, bir özneyi diğerinden ayırmak üzere dolaşıma sokulmuş bir rastgele işaretler kazanına dönüşür. İnsan deneğin/öznenin pek kutsal eşsizliği, uçsuz bucaksız tanıtım baskısı altında, sıfatlar, profiller, kayıp ve yalnız ruhları birbirine tanıştırması umulan tek kelimelik gösterenler listelerine dönüştürülmüş. :mentalKLINIK, PROFILE adlı işlerinde, havalı kişisel ilanları ile, kendi kendinin reklamını yapma kültürünün derinliklerine dalar. Bu işler, ki öznelerin derlemelerinin artık konu/özne başlıklarına dönüştürülmüş halleridir, birbirleriyle sözüm ona ayrık özellikler (“hoşgörülü,” “öpülesi,” “cadaloz”) çarpıştırırlar ki böylece karakter özellikleri reklam niteliği, birini ötekine tanıtırken mümkün olan en az yaygarayı kopartacak itinayla hazırlanmış tanıtıcı yazı ve köşe yazarı künyesi niteliği kazanırlar. Ve insan, diğer birçok profilin arasında bir profile dönüştükçe, biz sadece ayrık olanı, yeri tespit edilmiş benliği gözden kaçırmakla kalmaz, aynı anda bir satıcılar ve pazarlanacak ürünler toplumu haline dönüşürüz. Marx’ın o kadar iyi açıkladığı meta fetişizminin büyüsü, alternatif olanın satışa çıkarıldığı, sıradan olanın krize girdiği ve kişisel olanın politik olmaktan çıkıp bir reklama dönüştüğü süreçte kayboldu.
Lauren Berlant’ın en son kitabı Cruel Optimism’de (2011) anlattığı gibi, kendi fantezilerimizin sınırlarını görüyor olsak da alternatiflere dair umudumuzu kaybetmiyoruz; Berlant bu çelişkili arzular kümesini “zalim iyimserlik” (“cruel optimism”) olarak adlandırır. Berlant, önemle, iyimserliğin sıkışık bugünümüzde aldığı biçimleri gösterdikten sonra, – nesnelere ve istediklerimize ulaşmamızı engelleyen şeylere bağlılığımızı ayakta tutan fanteziler –, sonuçlandırma yoluyla anarşiye dikkat çeker ve anarşistlerin ne “iyi yaşam fantezileri” ne de “bireyin eylemlerinin dönüştürücü etkenliğine” inanmadan yeniden politika icra ederek “onarımı” (“repair”) sahnelediklerini savunur (260). Aksine, anarşist “ötekilerle politik olanın içinde var olmak için” “politika yapar” der. Başka bir deyişle, biz herhangi bir politik eylemde bulunduğumuzda bunun etkisini kanıtlamaya, sadece dişe değer olduğunu hissetmek için çabalamayız; öteki insan gruplarıyla başka türlü yaşama fantezileri kurarız çünkü ortak bir davaya sarılmak alternatif tatmin şekillerine, ve hatta politik sonucu başarılı veya başarısız olsun, mutluluğa sebep verir. Belrant’a göre “zalim iyimserliği” üreten çaresizlik “sıradanlığın krizinden” (117) doğar, yaşamı daha çok “ufka doğru görkemli bir yüzüşten çok köpekleme yüzerek sığ suda gezinircesine” (117) deneyimlediğimiz bir yaşam tarzı. “Köpekleme yüzerek sığ suda gezinmek,” biçim ve estetikle daha az ilgilendiğimiz (“görkemli bir yüzüş”), bir varış yerine (“ufuk”) dair daha az kaygılandığımız ve yüzeyde kalma çabasıyla ve hatta kıyıya, her hangi bir kıyıya varmakla daha fazla uğraştığımız, vahşi bir metodolojiyi anlatır.
Ve biz su üstünde kalmaya, sığ suda gezinmeye, akıntıyı kesmeye mahkûmken, hadi gelin belli belirsizce ilerlediğimiz ufku yeniden hayal edelim. Başka nesiller için ufuk, kolektif tutkuların cesur yeni dünyası ve iş ile oyunun yeni biçimleri iken, bizim her kulaçta azalan ufkumuz artık büyük gelecek hayallerini temsil edemez. İşbirliği anarşist duyarlılığını yitirdiğinde ve kendini paraya satmanın kodu haline geldiğinde, artık, küçük hayaller kurmanın, minik değişiklikler yapmanın ve bir sonraki hayale doğru yavaş yavaş hareket etmenin zamanı gelmiştir. :mentalKLINIK’in işleri bize, bir yerin, her durumda bulunulacak yeni bir yerin sonraki hayalini kurmak, ona işaret etmek ve onun içinde ikamet etmek için bir laboratuvar sunar.
Los Angeles, 2014
Jack Halberstam USC'de Amerikan Kültürü ve Edebiyatı, Etnik ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları ile Karşılaştırmalı Edebiyat Profesörüdür. Halberstam alt kültürlere odaklanarak popüler, görsel ve queer kültür alanlarında çalışmalar gerçekleştirir. Halberstam’ in önceki kitapları In a Queer Time and Place: Transgender Bodies, Subcultural Lives (2005), The Queer Art of Failure (2011, Duke University Press) ve Gaga Feminism: Sex, Gender and the End of Normal 'i (2012, Beacon Press) içerir.