“… I’m a strange new kind of in-between thing aren’t

I not at home with the dead nor with the living.”

Antigonick, Sophokles. 

Ece Temelkuran

6-7 min. read / scroll down for text in Turkish

photo by: Muhsİn Akgün

courtesy of Ece Temelkuran

There is this big, black eagle made from statue-substance over there. It stands in the center of the place they call “Bazaar” or “Market”. You may have not seen this eagle and this market if you came to Istanbul to witness the magnificence. Market in Beşiktaş is a normal place for normal people. If you are not able to read the space in Turkish, the market is gibberish. If you know the alphabet of the country’s history, then the Market becomes a text like the texts from Middle-Ages or a letter from prison, where there are too many words and a shortage of paper.

Bazaar, at any given time or in any given country is a space of uninterrupted peace. Bazaar has been a pause even during the fiercest wars during the human history of inhumane. This Bazaar with its black eagle statue is different though. The Bazaar in Beşiktaş is a still holding yet again declining safe haven of dissidents, a symbol of resistance especially after Gezi uprising. Bazaar, “Çarşı” is also the name of the football fan club that has been the pioneer of the Gezi uprising in the most carnivalesque manner. A national brand when it comes to political humor and also a legend in street fight with the police during the events of 2013 summer. So much a legend it is that the football fan club was summoned to the court and accused of “plotting a coup against the government”. The fan club’s spokesman didn’t miss the chance to carry on with the tradition of humor of the fan club and said to the judge, “Well, if we had the power to plot a coup we could at least have been the champions this year.”

The team is also a legend when it comes to loosing a match even when all odds are in favor therefore creating an entire literature of humor on losing among its sympathizers.

Çarşı uses the Anarchy A in its symbolic spelling. That is why you can see the A of Anarchy even in the grocery shops’ names in the Bazaar. The black eagle you see in the center of the Bazaar is their symbol always ready to take dissidents under its wings. That is why now a dozen of high-school kids, photos of younger kids in their hands are standing under the eagle statue. The photos belong to kids killed in “there-is-no-war-in-this-country-there-are-terrorists” war in the Kurdish part of the country, ages between 4 and 12. The ones holding the photos are alive, not killed, breathing, I guess. No voice though, no chanting, no slogans, only breathing. Maybe they are “new kind of in-between things”.

One of the kids is holding two photos.

Never enough alive people to hold the dead ones.

Never enough Antigones to burry the dead.

Or maybe the contrary:

Never enough Antigones to hold the dead bodies straight for the other ones too see.

You see, “a strange new kind of in-between thing” this is.

They are just standing there with the photos. The kids are too young to know:

Blindness is a choice that cannot be reversed. Seeing is about power.

They are too young to know that the winning side of the war can also kill the sight. The war is not about killing the body at all it is about concealing the death and sometimes the alive. That is why the kids feel invisible at the moment and too obvious at the same time.

Yet they are too young to know:

Power is about altering the meaning. Power can make you see things or even tell you that killing a six-year-old child can make you more secure, therefore happy. Power is a strange matter. Darker than the black statue-matter of the eagle.

This is now what is happening:

The middle-age woman, in disgust, to her friend who is also intimidated, almost in fear:

“They are defending the terrorists. Why there is not any police here?!”

“Somebody should call the police! Right away!”

The young man, a shop owner, no business to attend to at the moment, talks to a young woman, a passer-by pausing to look at the kids:

“They never carry the martyrs’ pictures. They never care about our soldiers, do they?”

The girl responds with such resentment that even the shop owner is stunned:

“Never! Sons of bitches!”

Apparently in resentment they find something common and lovely, they smile to each other flirtatiously.

Teenager thugs, being very careful not to grant a look at the kids, whisper the dirtiest curses while passing by. One of them, looking at the kids, spits on the ground, as a sign of disgust.

A young man, as soon as, he catches sight of the kids, reaches for his Iphone and immerse himself in the screen, walking faster not to look at the scene again.

A mood of lynch is assembling, searching for a ‘courageous’ voice for itself. The high-school kids are aware of the gathering anger. One of them is looking to others to find refuge and courage, slightly lowering the photo. Then embarrassment and pride take over, he raises the photo back to his chest, straightening his spine. It is obvious that none of them is counting the seconds for the time they promised themselves to pass.

Finally, the police arrives, a battalion, more than seventy cops. Instantly, without any warning they attack the kids. The photos are no more in sight, scattered, torn then carefully collected to be crushed by the police. The young shopkeeper, as a patriotic act, collects the pieces escaped the police’s attention. The kids are now in the police bus. Only by then the crowd finds the guts to speak aloud. The middle age woman shouts at the bus:

“We want to live in peace. Let go off us!”

One girl turns her back to the bus and takes a selfie.

Now the Bazaar returns its routine, secure and safe. Peace prevails in the market. Peace… as you like it.

***

Bells of peace are tolling for the ‘Market’. After the first day of invasion in Iraq, the stock market was rocketing sky high and to mark the “merry peace in the market” that morning US general tolled the opening bell of Wall Street. It was then the first time in human history that while people are bombarded in some other part of the planet, the peace in the market was celebrated and televised, real time. All over the globe countless journalists, columnists and academics, just like the crowd in Beşiktaş Bazaar had guts to raise their voice:

“We want peace… in the market!”

 Therefore, peace is also a dark matter.

We are now at peace, in this very exhibition, on Istiklal Caddesi, which also is a peaceful market full of shops and peaceful shopping people. Is art right at this exhibition situating itself in the market, in peace?

Meanwhile Istiklal Caddesi is also a space of politics. Not only Gezi Park uprising started on this very spot, but also the street became the scene for parades, demonstrations for the past years. So where does art stand on this street? Is it the peacefulness of the market or the noise of political demands? Or are we “a new kind of in-between thing, not at home with the dead nor out with the living”? These seem to me quite rational questions.

Yet again:

An Italian company, few months ago, while the dead Syrian children refugees were washing ashore on Aegean coasts, put advertisements of their new product on Amazon. The title was “refugee kid fashion”. They were selling carnival costumes for both boys and girls designed as 2nd WW refugees. The ad was removed due to the reaction from the costumers.

I am thinking, well, maybe Anne Carson is right in her short story “1+1” when she says:

“Words like ‘rationale’ become, well, laughable. Rationales have to do with composite things –migrants, swimmers, the selfish, the damned, the plural – but existence and sense belong to singularity.”

What is rational in the age of “there-is-no-war-but-millions-of-casulties”? Does sense and therefore art belong to singularity? Does art belong to the only peaceful space, the market?

Art –as we know it- is inevitable.

Art –we assume- is inexhaustible.

As they sing in the Cabaret:

“no use permittin' some prophet of doom

to wipe every smile away,

life is a cabaret old chum

so come to the cabaret!"

Then here we are singular, market situated and constantly in-between in the post-peace era where bombs are exploding and babies dying around the space of art. Yes the “prophet of doom is wiping every smile” and we are like Antigone in Brecht’s version, carrying our doors on our backs, for singular passages that end up in several singularities but never a collective. Indecisive, hesitant singulars we are, never sure if we have to burry our dead brothers or put their photos out there for them to live forever.

Yet again singularS can!

Antigone is singular, yes, she is in-between, strange new kind of thing, yes, but more than anything singular. But singular can. Yes, singularS can. The in-between new kind of things can. As they did in several squares in the world, they can bring the power on their knees. More importantly though, as Antigone did once, remind the shame to the shameless. Singular can identify the tragedy therefore the tragedy comes to being. As Antigone dies, the offspring of the shameless power, the prince dies along. The evil becomes mortal, unable to reproduce itself whereas “the new kind of in-between thing” transmits.

Another day, yet the same place. Another bunch of high school kids, carrying the photos of killed children. These are different dead children. The high school kids stand there again. Very singular, very much in-between, but they stand there.  Almost as if saying “There is warS!”… in singular.

The story goes on. Of course.

Translation: Anne Carson

Barış-Sonrası Türkiye’de tekillik

“… Arada kalmış bir garip değil miyim; ne ölüyüm ne de diri.”

Antigone, Sophokles. 

Ece Temelkuran

6-7 dakika okuma süresinde

Orada büyükçe bir kara kartal heykeli var. Heykel “pazar” ya da “çarşı” olarak adlandırılan yerin tam ortasında. İstanbul’u, ihtişamına tanıklık etmek için ziyaret ettiyseniz, bu çarşıyı muhtemelen görmemişsinizdir.

Beşiktaş’taki bu çarşı, sıradan insanların uğradığı sıradan bir yer. Eğer etrafınızda konuşulan Türkçeyi anlayamıyorsanız, pazar size tam bir saçmalık gibi gelir. Ama eğer ülke geçmişinin alfabesine hâkimseniz, bu çarşı, hapishaneden gelen bir mektup ya da Orta Çağ’dan kalma bir yazıya dönüşür; söyleyecek sözü çok ama kâğıdı kısıtlı.

Çarşılar zamandan ya da bulunduğu ülkeden bağımsız olarak barışın daima hüküm sürdüğü yerlerdir. İnsanlığın acımasız tarihindeki en çetin savaş zamanlarında bile çarşılar bir mola yeri olmaya devam eder.

Ne var ki, kara kartal heykeliyle Beşiktaş Çarşı farklıdır.

Özellikle Gezi Direnişi’nden sonra muhalifler için güvenli bir bölge olmuş ve direnişin sembolü hâline gelmiştir. “Çarşı”, Gezi Direnişi’nin karnavalesk bir biçimde öncülüğünü yapan Beşiktaş Spor Kulübü’nün taraftar topluluğunun da adıdır. Siyasi mizah konusunda ulusal bir marka hâline gelmiş ve 2013 yazında polisle giriştikleri çatışmalarda gösterdikleri direnişle ünlenmişlerdir.

Çarşı grubu “hükümete karşı darbe girişimiyle” suçlandığında ve duruşmaya çağırıldığında sözcüleri hâkime “Eğer darbe yapabilecek kadar güçlü olsaydık, bu gücü en azından bu yılki ligi birincilikle bitirmek için kullanırdık” demiştir. Çünkü Beşiktaş, bütün şans onlardan yana olduğunda bile kaybetmesiyle ün salmış bir takımdır. Böylece taraftarları kaybetmelerine dair bir mizah duygusu geliştirmiştir. Çarşı sembolik bir harf olarak Anarşinin baş harfi A’yı kullanır. Pazardaki dükkânlarda bile o A harfine rastlamanızın sebebi budur. Pazarın tam ortasında gördüğünüz kara kartal ise onların sembolüdür; kartal muhalifleri kanatları altına almaya daima hazırdır. Ellerinde küçük çocukların fotoğraflarını tutan birçok lise öğrencisinin orada durmasının nedenini de bu şekilde açıklamak mümkün.

Fotoğraflardaki yaşı 4 ila 12 arasında değişen çocuklar, ülkede Kürtlerin ağırlıklı olarak yaşadığı bölgede, “bu-ülkede-bir-savaş-yok-onların-hepsi-terörist” savaşında öldürüldüler. Fotoğrafları taşıyan öğrenciler ise ölmedi, yaşıyor; nefes alıyorlar, tahminimce. Sesleri çıkmıyor, slogan atmıyor, sadece nefes alıyorlar. Belki de onlar “ne ölü ne de diri, arada kalmış garipler.”

Çocuklardan biri iki fotoğraf birden tutuyor.

Ölülerin fotoğraflarını tutmak için yeterince diri yok.

Ölüleri gömmek için yeterince Antigone yok.

Belki de tam tersidir: Diğerlerinin görebilmesi için ölü bedenleri ayakta tutabilecek yeterince Antigone yok.

Ne garip bir “arada kalmış” durum, değil mi?

Orada fotoğrafları ellerinde tutarak öylece duruyorlar. Onlar şunu anlamak için henüz çok genç:

Körlük geri dönülmez bir tercihtir. Görmekse güçle bağlantılıdır.

Onlar savaşın kazanan tarafının görme yetisini öldürebileceğini anlayabilmek için fazla genç. Savaş birini öldürmek değil; ölüyü ve hatta diriyi de örtbas etmektir. Bu yüzden çocuklar hem görünmez hem de gün gibi ortada.

Onlar şunu anlayabilmek için henüz çok genç:

Güç anlamı değiştirir. Güç sana 6 yaşındaki bir çocuğu öldürmenin seni daha güvende hissettireceğini ve daha mutlu edeceğini söyleyebilir. Güç tuhaf bir meseledir. Çarşıdaki kartal heykelinden çok daha kara bir maddeden yapılmadır.

Şu anda heykelin etrafında neler olduğunu anlatayım:

Orta yaşlarda bir kadın tiksinerek, korku içinde arkadaşına dönüyor:

“Teröristleri savunuyorlar! Burada neden hiç polis yok?!”

“Biri polisi arasın! Hemen!”

Genç bir esnaf, yoldan geçerken gençlere bakmak için duraksayan kadınla konuşuyor:

“Şehitlerimizin fotoğraflarını hiç taşımazlar zaten. Askerlerimizi önemsemiyorlar bile, değil mi?”

Kadın öylesine hınçla cevap veriyor ki esnaf bile afallıyor: “Asla! Orospu çocukları!”

Nefretlerinde bir ortaklık bulmuş olmalılar ki birbirlerine gülücük atarak cilveleşiyorlar.

Sokak serserileri oradan geçerken en çirkin küfürleri fısıldıyor ve aralarından biri nefretini göstermek için yere tükürüyor.

Oradan geçen genç bir adam çocukları görür görmez cep telefonunu eline alıyor ve ekranında kayboluyor, oraya bakmamak için adımlarını hızlandırıyor.

Olası linç girişimlerinin sinyalini veren bir atmosfer hâkim, liseli gençler de gitgide artan gerilimin farkında. Gençlerden biri cesaret alabilmek için diğerlerine bakıyor ve fotoğrafı hafifçe indiriyor. Sonrasında utanç ve gurur benliğini ele geçiriyor; fotoğrafı tekrar göğsüne doğru kaldırıyor, dimdik durmaya devam ediyor. Her biri kendilerince belirledikleri zamanın geçmesi için saniyeleri sayıyor.

Sonunda 70’ten fazla kişiden oluşan bir polis ekibi geliyor. Hiçbir uyarıda bulunmadan gençlere saldırıyorlar. Fotoğraflar artık görünürde yok, yere yayılmış ve yırtılmışlar; sonrasında polisler onları özenli bir şekilde topluyor. Genç esnaf ise tüm vatanseverliğini ortaya dökerek polisin gözünden kaçan fotoğrafları topluyor. Çocuklar polis otobüsüne bindiriliyor. Kalabalık ancak o zaman yüksek sesle konuşmaya cesaret edebiliyor. Orta yaşlı kadın otobüse doğru bağırıyor: “Barış içinde yaşamak istiyoruz. Bırakın peşimizi!”

Bir kadın sırtını otobüse dönüyor ve bir “selfie” çekiyor.

Çarşı rutinine geri dönüyor; artık güvenli ve emniyetli. Çarşıda yeniden barış hüküm sürüyor. Barış… ya da siz nasıl tanımlamak isterseniz.

* * *

Yıllar önce barış çanları “borsa” için çalmıştı. Irak’taki işgalin ilk gününde borsa olağanüstü bir yükselişe geçti ve o sabah bir Amerikan generali “borsadaki barışın” bir göstergesi olarak Wall Street’in açılış zilini çaldı. Dünyanın başka bir yeri bombalanırken, borsadaki “barış” kutlandı ve televizyonlardan canlı olarak yayımlandı. Sayısız gazeteci, köşe yazarı ve akademisyen Beşiktaş Çarşı’daki kalabalığa benzer bir hâlde sesini çıkarmaya ancak cesaret edebildi:

“Barış istiyoruz…borsada!”

* * *

Barış, karanlık bir meseledir.

Birçok dükkân ve huzurlu bir şekilde alışveriş yapan insanlarla dolu İstiklal Caddesi’ndeki açılacak bu “barış sonrası sergisine” de barış hâkim.

Peki sanatı barış içindeki bu çarşıda konumlandırmak doğru mu?

İstiklal Caddesi’nin aynı zamanda siyasi bir boyutu olduğunu unutmamak gerek. Gezi Parkı Direnişi’nin tam da burada başlamasını bir kenara atsak bile, caddenin son yıllarda birçok yürüyüşe ve gösteriye tanıklık ettiğini biliyoruz. Öyleyse sanat bu caddenin neresinde duruyor? Bu çarşının sükuneti mi yoksa siyasi taleplerin gürültüsü mü? Veya biz de “ne ölü ne de diri olan, arada kalmış garipler” miyiz?

* * *

Birkaç ay önce, Suriyeli göçmen çocukların ölü bedenleri Ege kıyılarına vururken, bir İtalyan şirketi Amazon’da yeni ürünlerinin reklamını yayımladı. Başlığı “göçmen çocuk modası” idi. İkinci Dünya Savaşı göçmen kostümleri adı altında satılıyorlardı ve kıyafetler hem kız hem erkek çocukları için üretilmişti. Reklam müşterilerin tepkisi sonucunda kaldırıldı.

Sanırım Anne Carson, birkaç ay önce New Yorker’da yayınlanan “1+1” adlı kısa hikâyesindeki şu sözlerde haklıydı:

“Rasyonel gibi sözcükler, nasıl desem, gülünç olmaya başladı. Rasyonel olan artık mürekkep sözcüklerle ilgili, göçmenler, yüzücüler, bencil, lanetli, çoğul gibi. Ama varoluş ve anlam hâlâ tekil olana ait.”

“Savaş-yok-fakat-milyonlarca-yaralı-var” çağında rasyonel olan nedir? Algı ve sanat tekilliğe mi aittir? Sanat sadece tek huzurlu mekân olan çarşıya mı aittir?

Sanat –bildiğimiz üzere-– kaçınılmazdır.

Sanat –farz edelim ki– bitmek tükenmek bilmez.

Cabaret müzikalinde söyledikleri gibi:

“izin vermemeli kaderin habercisinin

bütün mutluluğu silmesine

hayat bir kabaredir dostum

sen de katıl bu kabareye!”

Biz tekilleşmiş ve sürekli arada kalmış bir hâldeyiz, sanatın olması gerektiği yerde bombaların patladığı ve çocukların öldüğü barış-sonrası (post-barış) çağındayız.

Evet “kaderin habercisi, bütün mutlulukları siliyor”, bizler de Brecht yorumundaki Antigone’yiz. Kapılarımızı kendi sırtımızda taşıyoruz, tekil geçitler birçok tekillikte son buluyor fakat asla kolektiflik barındırmıyor.

Biz kararsız ve ikircikli tekilleriz; ölülerimizi toprağa mı gömmemiz yoksa fotoğraflarını taşıyıp onları sonsuza dek yaşatmamız mı gerektiğinden asla emin olamıyoruz.

Fakat bir kez daha, tekilLER yapabilir.

Antigone bir tektir, evet. Arada kalmış bir gariptir ama birden çok daha fazlasıdır. Tekil, yapabilir. Evet, tekilLER yapabilir. Arada kalmış olanlar yapabilir. Dünya çapında birçok meydanda yaptıkları gibi, gücü dize getirebilirler. Daha da önemlisi, Antigone’nin bir zamanlar yaptığı gibi, utanmazlara utanmayı öğretebilirler.

Bir tekil trajediyi belirleyebilir ve böylece trajedi var olur.

Antigone öldüğünde, edepsiz gücün varisi prens de ölür. Kötülük ölümlü olur, kendini yenileyemeyecek duruma gelir; böylece arada kalmış olma durumu devam eder.

* * *

Beşiktaş’ta başka bir gün, fakat aynı yer. Birçok lise öğrencisi, öldürülen çocukların fotoğraflarını taşıyor. Öldürülen çocuklar bu kez farklı. Lise öğrencileri yine orada duruyor.  Tekiller, arada kalmışlar, ama orada duruyorlar. “Savaş-LAR var!” diyorlar sanki…

Bu hikâye elbette devam ediyor...

* Ece Temelkuran’ın, Katya Krupennikova’nın küratörlüğünde gerçekleşecek, Akbank Sanat tarafından son anda iptal edilen "Post-Peace / Barış-Sonrası " sergisi için 2016’da kaleme aldığı yazı.

Les singularités de la Turquie post­paix

Ece Temelkuran

Notes sur une exposition qui n'a jamais eu lieu

 6-7 minutes de lecture 

L'exposition artistique "Post­paix" devait avoir lieu à Istanbul, sur Istiklal Caddesi1 mais elle a été supprimée à cause de "la situation délicate de la Turquie".

Quelques semaines plus tard cette rue commerçante était l'objet d'un attentat suicide2. Vous trouverez ci­dessous la contribution qu'avait rédigée Ece Temelkuran, romancière et chroniqueuse, pour cette exposition.

"Je ne suis une chose étrange et nouvelle, entre­deux, ni parmi les vivants, ni parmi les morts!"3

Il y a un grand aigle noir, là­bas, de cette matière dont ont fait les statues. Il trône au milieu de la place qu'on appelle Bazar ou Marché. Il se peut que vous n'ayez pas vu cet aigle dans ce marché si vous êtes venu à Istanbul pour constater sa magnificence.

Le marché de Beşiktaş est un endroit normal pour des gens normaux. Si vous n'êtes pas capable de lire un tel espace en turc, ce marché c'est du charabia. Si vous connaissez l'alphabet de l'histoire du pays, alors ce marché devient un texte ­ comme les textes du Moyen­âge ou bien les lettres de prison quand il y a trop de mots et pas assez de papier.

Le bazar, en tout temps et dans tous les pays, est un espace de paix ininterrompue. Le bazar a été une pause, même pendant les guerres les plus féroces de l'histoire de l'humanité.

Ce bazar de Beşiktaş, avec sa statue d'aigle noir et cependant différent.

C'est toujours un refuge pour les dissidents, un symbole de résistance, surtout après le soulèvement de Gezi. "Çarşı" (Littéralement "le marché") et le nom du groupe de supporters de Football­club de Beşiktaş qui a été à l'avant­garde du soulèvement de Gezi, de la manière la plus carnavalesque. Un produit national réputé en termes d'humour politique, fameux aussi pour ses combats de rue avec la police lors de l'été 2013.

Quand les Çarşı ont été trainé devant les tribunaux et accusés de "préparer un coup d'Etat contre le gouvernement", leur porte­parole a dit "si on avait le pouvoir de préparer un coup, nous l'aurions fait d'abord pour gagner le championnat cet année".

Beşiktaş est fameux pour sa capacité à perdre ses matchs quand tous les pronostics lui sont favorables, les supporters ont produit à toute une littérature humoristique à ce sujet. Çarşı utilise le A cerclé de l'Anarchie et son sens symbolique. C'est la raison pour laquelle on peut voir le A de l'Anarchie sur les noms de boutiques du bazar. L'aigle noir qui est au centre du bazar, c'est leur symbole, toujours prêt à protéger les dissidents de ses ailes.

Il n'y a jamais assez d'Antigones pour enterrer les morts

C'est pour cela qu'une douzaine de lycéens, avec les photos de gamins plus jeunes dans les mains se tiennent sous la statue de l'aigle. Les photos sont celles d'enfants, âgés de 4 à 12 ans, tués dans la "il­n­y­a­pas­de­guerre­dans­ce­pays­ce­sont­des­terroristes", la guerre dans la partie Kurde du pays. Ceux qui tiennent les photos sont vivants, pas morts, ils respirent. Je crois. Pas de parole, pas de déclamations, pas de slogans, seulement la respiration. Peut­être qu'ils sont de ces "choses étranges et nouvelles, entre­deux".

Un des gamins tient deux photos. Il n'y a jamais assez de vivants pour tenir les morts. Jamais assez d'Antigones pour enterrer les morts.Ou peut­être le contraire : jamais assez d'Antigones pour tenir les cadavres debout pour que les autres les voient.

Vous voyez de quelle "chose étrange et nouvelle, entre­deux" il s'agit ? Ils restent là, avec les photos. Les gamins sont trop jeunes pour savoir: l'aveuglement est un choix qui ne peut être inversé. Voir c'est une affaire de pouvoir. Ils sont trop jeunes pour savoir que le coté qui gagne la guerre peut aussi tuer la vue. La guerre ce n'est pas tuer le corps ­ c'est cacher le mort, et parfois le vivant. C'est pour cela que les gamins se sentent, à ce moment­là, à la fois invisibles et évidents.

Ils sont trop jeunes pour savoir : le Pouvoir est affaire d'altération du sens. Le Pouvoir vous fait voir des choses, ou même vous explique que tuer un enfant de six ans peut vous apporter plus de sécurité et donc vous rendre plus heureux ? Le Pouvoir est une matière étrange. Plus sombre que la matière noire de l'aigle.

Des points de vue et des analyses approfondis de l'actualité grâce aux contributeurs du Huffington Post

Voici ce qui se passe à présent :

Une femme d'âge moyen se tourne, dégoutée, vers son ami qui est aussi intimidé, presque apeuré : "Ils défendent les terroristes. Que fait la police?!"

"Quelqu'un devrait appeler la police ! Tout de suite!"

Un homme jeune, un boutiquier, parle à une jeune femme, une passante qui s'est arrêtée pour regarder les gamins; "Ils ne portent jamais les photos des martyrs, Ils se foutent de nos soldats n'est­ce pas ?".

La fille répond avec une telle colère que même le boutiquier est choqué "Jamais ! Fils de putes!"
Apparemment c'est dans la colère qu'ils trouvent quelque chose de commun et de beau, ils échangent des sourires aguichants.
Des petits voyous murmurent les pires injures en passant. L'un d'eux, regardant les protestataires, crache par terre en signe de mépris. Un jeune homme, dès qu'il voit les gamins, prend son IPhone et se plonge dans l'écran, accélérant la marche pour ne pas voir la scène.

Une atmosphère de lynchage s'empare de la foule, qui attend qu'une voix "courageuse" s'élève. Les lycéens se rendent compte de la colère qui monte. L'un deux, en baissant doucement la photo, regarde les autres, cherchant refuge et courage. Puis l'embarras et la fierté l'emportent. Il remonte la photo sur sa poitrine, redresse son dos. Il est évident que chacun d'eux compte les secondes du temps pendant lequel ils se sont promis, les uns aux autres, de rester.

Finalement la police arrive, un bataillon, plus de 70 flics. Sans aucune sommation ils attaquent les gamins. On ne voit plus les photos, dispersées, déchirées, puis soigneusement récupérées pour être détruites par la police. Dans un sursaut patriotique, le jeune boutiquier, ramasse les morceaux qui ont échappé à la vigilance policière. Les gamins sont maintenant dans le car de police. C'est seulement maintenant que la foule trouve le courage de parler fort.

La femme d'Age moyen crie en direction du car ;
"Nous voulons vivre en paix. Lâchez­nous!"
Une fille tournant le dos au car prend un selfie.
Le bazar retourne à sa routine, sécurisé et rassuré. La Paix règne sur le marché. La Paix... si vous voulez "Nous voulons la paix...au marché! »

Les cloches de la paix sonnent pour le "Marché". Après le premier jour de l'invasion de l'Irak, la bourse atteignait des sommets pour marquer ce matin­là "la bonne paix de marché", quand un général faisait sonner la cloche d'ouverture de la session de Wall Street.

Quand les gens sont bombardés en quelques endroits de la planète, la paix du marché est célébrée et télévisée en temps réel. Dans le monde entier, d'innombrables journalistes, chroniqueurs, universitaires, aiment tant cette foule qui, dans le bazar de Beşiktaş, a le cran de lever la voix: "Nous voulons la paix... au marché!".

La paix est une sombre affaire.

Nous sommes maintenant en paix, dans cette exposition, sur Istiklal Caddesi, un autre marché pacifique, plein de boutiques, de gens qui font pacifiquement leurs courses. Est­il juste de placer l'art ici, dans ce marché, en paix ?

Mais Istiklal Caddesi est aussi un espace politique. Pas seulement parce que le soulèvement du parc Gezi a commencé précisément ici, mais aussi parce que la rue est devenue ces dernières années le lieu des parades et de manifestations. Alors que signifie l'art dans cette rue ? Est­ ce la tranquillité du marché ou le bruit des revendications politiques ? Ou bien sommes­nous une "chose étrange et nouvelle, entre­deux, ni parmi les vivants, ni parmi les morts" ? Cela semble des questions rationnelles.

Il y a quelques mois, tandis qu'un cadavre d'enfant syrien réfugié s'échouait sur la cote Egéenne, une compagnie italienne avait sorti une publicité sur Amazon pour leur nouveau produit. Le titre "mode refugié pour enfant". Ils vendaient des déguisements de réfugiés de la seconde guerre mondiale pour carnaval, pour garçons et filles ? La pub a été retirée après les réactions des clients.

Je crois qu'Anne Carson 4 a raison quand elle dit, dans sa nouvelle "1=1": "Des mots tels que "rationnel" deviennent, et bien... risibles. La rationalité a à voir avec des choses composites ­ les migrants, les nageurs, les égoïstes, les damnés, la pluralité ­ mais l'existence et le sens appartiennent à la singularité".

Qu'est­ce qui est rationnel à l'âge du "il­n­y­a­pas­de­guerre­mais­des­millions­de­victimes"? Est­ce que le sens, et donc l'art, appartiennent à la singularité ? Est­ce que l'art appartient au seul espace pacifié, le marché?

L'art ­ nous le savons ­ est inévitable.

L'art ­ nous le pensons ­ est inépuisable.

Comme on le chante dans Cabaret: "No use permitting some prophet of doom / to wipe every smile away. Life is a cabaret old chum / so come to the cabaret!5.

Nous y sommes, singuliers, localisés par le marché, constamment entre­deux dans l'ère de la post­paix, où les bombes explosent et les bébés meurent au pourtour de l'espace de l'art.

Oui, le "prophète de malheur efface chaque sourire" et nous sommes comme Antigone dans la version de Brecht, avec nos portes sur nos dos, car les chemins singuliers se terminent en singularités variées, mais jamais en collectif.

Indécis, nous sommes des singuliers hésitants, ne sachant jamais si nous devons enterrer nos frères morts ou sortit leurs photos pour qu'ils vivent à jamais.

Pourtant, encore un fois les singulierS peuvent!

Antigone est singulière, elle est une, oui, mais plus que n'importe quoi de singulier. Les singuliers peuvent. Oui les singulierS peuvent. Des entre­deux étranges et nouveaux peuvent.

Comme ils l'ont fait sur diverses places du monde, ils peuvent apporter le pouvoir sur leurs genoux. Plus important encore, comme Antigone l'a fait, rappeler la vergogne de la honte.

Le singulier peut identifier la tragédie, dès lors la tragédie advient.

Quand Antigone meurt, le produit du pouvoir sans vergogne, le prince, meurt également. Le diable devient mortel, incapable de se reproduire tandis que la "nouvelles choses entre­deux" peut transmettre.

Un autre jour, mais la même place. Une autre bande de lycéens, avec des photos d'enfants tués. Ce sont d'autres enfants morts. Les lycéens sont là, à nouveau. Singuliers, très entre­deux, mais ils sont là. Presque comme en disant "Il y a des guerreS" au singulier.

L'histoire continue. Bien sûr.

1 La rue de l'indépendance, principale artère commerçante (et piétonne) d'Istanbul
2 Le 19 mars 2016, qui a fait 4 morts.
3 Sophocle : Antigone, d'après la traduction d'Anne Carson.
4 Anne Carson, poète canadienne, 1=1 a été publié dans le numéro du 11 janvier 2016 du New Yorker
5 Chanté par Liza Minnelli dans la comédie musicale Cabaret : Ne pas permettre au prophète de malheur / d'effacer chaque sourire. La vie est un cabaret vieux pote/ Venez au Cabaret! 

Traduction et notes Bernard Dreano