Symbols and Narratives

A conversation with Peter Hristoff

Melek Gençer

7 min. read / scroll down for text in Turkish

You were born in Istanbul and you immigrated to New York with your family in 1963. But you have always managed to stay connected to Turkey through your visits, your practice and inspiration. We follow you from Instagram and you share these wonderful pictures of your family and yourself back in the days in Istanbul. We can feel you have a special connection with the city or even with the country through your paintings, prints and traditional Turkish rugs. Could you elaborate on the influence of your roots on your works? And we would be so happy to hear more about the artistic background of your family. 

Once I became a teenager, I would visit Istanbul quite often; I would spend the early part of each summer with my grandparents in Paris--where my paternal grandparents settled after Istanbul--, then proceed to Turkey.  I studied painting at SVA, then went for my MFA immediately afterwards. While studying for my MFA, I had an internship at SculptureCenter. I ended up being in charge of the exhibition committee, and even when my studio career took off, I continued to work there one day a week, for eighteen years. It was an incredible experience; I met amazing artists and learned how to properly curate. I was teaching drawing one day a week, working one day at SculptureCenter and in my studio the rest of the week. 

In my late twenties, I was already showing in NY and was interested in exhibiting in Istanbul, but the venues were limited. Plus, I think I liked the respite from the art world of New York that I found in Istanbul. So, I would come to Turkey, in the summers, do research, paint, draw, write and use that information in my studio in NYC.  My work became more and more inspired by Byzantine, Islamic, art historic and archeological references. I started using (collaging) oyas and yazmas onto the surfaces of my paintings. I began a serious study of the history of Iznikware. The work I was doing was elegiac, dealing with death and devastation in my community because of AIDS. By then my first gallerist had passed away, many of my former teachers and friends had died. It was horrible. Not unlike what we are going through now but it went on for years.  

In the 1990's my NY gallery published a catalog of my work that made it to the hands of Selcuk Altun and I was invited, in 1997 to have my first solo show at YKKS. Other shows followed: around 2004, I was asked to organize the “Uc Istanbullu” exhibition at Yapi Kredi; while that show was up I wanted to visit the Fetihye Cami, which was always locked. One had to get the permission from the director of Hagia Sophia to visit. I assumed I would see the assistant or a secretary. I actually met the director, who knew of my family connection to Hagia Sophia--my grandfather worked there with Ali Sami Boyar--and he invited me to do a show. It was, in may ways, a real homecoming for me and the exhibition changed my life: I was now focusing more and more of my energies towards Turkey. 

After “Uc Istanbullu” I started working with Sevil Binat and C.A.M. Gallery. I was still teaching, doing some curating, but mostly trying to juggle my time so I would be in Turkey as much as possible. I created a class for SVA that would start in Istanbul and then proceed to Florence, examining how the fall of Byzantium fueled the Renaissance. My classes in Istanbul were discontinued after Gezi Park riots in 2013.

As far as the artistic background of my family, my paternal grandfather was raised in Thessaloniki. After the Balkan Wars, he relocated to Sofia and studied at the Academy of Fine Arts. He was as politically idealistic as he was artistically talented. Around the time of his graduation from the Academy, because of his political activities, his father insisted he leave Sofia. He arrived in the "big city", in Istanbul in 1923 and was mesmerized. My father was born in 1926. His youth was divided between Sofia and Istanbul. During the school year he studied in Sofia, spending holidays and summers with his immediate family residing in Istanbul. When WWII broke out, his father (my grandfather) insisted he finish his studies in Istanbul. He completed the last two years of high school in Istanbul and then enrolled in the Istanbul Academy of Fine Arts (now Mimar Sinan). My Mother's family, also Bulgarian, were part of the multiethnic community of Yeldegirmeni. 

You exhibited your first series of rugs at the Museum of Hagia Sophia in 2005, then you collaborated with female weavers in Güllübahçe, trained them and had another series of rugs exhibited. It was a very special and unique project, do you any plans of future collaborations that would take place in Turkey? 

When I received the invite to exhibit at Hagia Sophia I knew that the scale and the history of the building would have to be considered. I had started designing rugs in the late 90's, with the intention of one day applying for a Fulbright with a rug making project. I was never interested in making rugs of my paintings, I wanted to make rugs that referenced the way traditional Anatolian hails were woven. As journals. The show at Haigia Sophia sped up the process. I wouldn't wait for a grant to realize the production of my rugs. I selected ten of my designs that addressed my assumptions on what people prayed (hoped) for and with the help of Levend Binat--who is a connoisseur and scholar of Anatolian rugs-- had them woven in Usak by master weavers. Shortly afterwards, I got involved with a women’s weaving co-operative at the base of ancient Priene. I started organizing art projects for them -- they would weave rugs designed by artists. I would ask the artists involved if the weavers could make one extra copy of their rug, which they would then be able to sell in their workshop. Almost all involved artists said yes.

I would spend summers in Priene designing my rugs alongside the weavers. It was a magical time. Keeping the studio going was not easy. We were outside of the loop of rug shops that worked with tour guides in the Aegean. I created benefits, raised funds, but ultimately failed in getting the amount the studio needed to really thrive. Everyone loved the idea of what I was doing, but promised support would always fall through. I would plead that this is a tradition, an art, a "sanat" that needed to be nurtured. Americans loved what I was doing and it was my NY community that most loyally supported the workshop. A brief reminder, this was just before “oriental” carpets became a noticeable recurring motif in global art production.

I continued to advise and work with the co-op for approximately nine years. Right around the time I was doing my Artist-in-Residence at The Metropolitan Museum of Art--and I was to do a big rug project--the municipality moved the co-op, saying they needed the space, and put the weavers in a damp and cold space in the center of town. The wool got moldy. The weavers hated it and the co-op disbanded. I was devastated. I was at a complete loss, stressed out as I had a rug project planned for The Met. As luck would have it, a friend of a friend introduced me to a rug dealer in Seljuk who helped me realize the Met project. I continue to do Hali projects with my students from SVA and the weavers in Seljuk just re-crated an edition of some of my rugs--ten seccades--for an upcoming show.

As far as future plans in Turkey, I was to have two shows coming up, one that I have been working on for 5 years, a presentation of my family archives. Photographs, paintings, ephemera. Both exhibitions are on hold.

As a faculty member of SVA (School of Visual Arts, New York), you had organized summer residencies to various destinations in Europe and other regions. You value the cultural interactions and their influence on creativity. The current pandemic crises will inevitably affect these interconnections in the art world, do you have any predictions about how we will adapt to this new system? 

I am hoping that this disruption is temporary. Let’s call it a period of re-examining, of re-focusing that has been forced upon us through trauma. The real "new system" will hopefully be a new way of thinking and seeing and relating that will enrich, equalize and humanize the old. The web, Zoom, social platforms, etc. are simply tools. It's the hand and the heart that hold the tool that I am interested in.

So many of the interconnections in the art world are about a kind of globalization that I am not at all interested in. I think it's both funny and horrible when art students on different continents all end up making works that look alike. It's boring.

You’ve been working and teaching in the city for a very long time, could you tell us how your studio and school life have changed post COVID-19? What are the effects on your creative process?

The change in teaching is dramatic. I teach life drawing and painting. Basically, I teach how to see and how to react truthfully in one's own voice. I prefer the challenge of going back and forth between 3-D and 2-D in real space, especially as far as life drawing goes. The screen is fatiguing. I find the live classroom invigorating. I would prefer to study with an invigorated teacher rather than a tired teacher. That said, as the saying goes, "Bend, don't break". This is an opportunity for me to grow, even if I don't like it. As far as looking at art, the virtual, the on-screen serves a purpose, but it's also a tease. It makes us all voyeurs. The problem with voyeurism is that one gets caught up in the potential of the next thrill rather than the peep show you're watching. It's easy to lose focus, not to really study and not to absorb. Tell me what you saw on Instagram 10 days ago that you really loved and remember? It's a challenge. I can very easily still tell you about my first visit to a museum as a kid. 

This is the first time in my adult, post-school life that I am painting at home. My studio has always been separate from my living space. I am extremely fortunate to have a small place in rural Connecticut where I am sheltering-in-place since March 11th. I have a great studio here. My creative process has always been an investigation of my inner life and a reaction to the outer world; my art work has always been a way to retreat. It requires focus and I am very disciplined. Basically, my work has been about the journey between life and death, belief and disbelief, joy and grief. COVID is scary because it can kill me, and I'm not finished telling my story.

Semboller ve Hikâyeler

Peter Hristoff ile sohbet

Melek Gençer

 7 dakika okuma süresinde

İstanbul’da doğdun ve 1963 yılında ailenle birlikte New York’a göç ettiniz. Fakat Türkiye’yle olan bağını yaptığın ziyaretler, çalışmaların ve ilham kaynakların sayesinde koparmamayı başardın. Instagram hesabını takip ediyoruz ve ailenle kendinin eski İstanbul zamanından paylaştığın fotoğraflarını görüyoruz. Ürettiğin resimler, baskı işler ve halılardan İstanbul’la hatta Türkiye’yle özel bir bağın olduğunu hissedebiliyoruz. Kökeninin üretimlerin üzerindeki etkisi ve ilhamı üzerine konuşabilir miyiz? Ailenin sanat geçmişinden de bahsedersen çok mutlu oluruz. 

Ergen dönemime geçtikten sonra, İstanbul’u çok sık ziyaret etmeye başladım; yazın ilk kısmını İstanbul’dan sonra Paris’e yerleşen babanem ve dedemle geçirip Türkiye’ye gidiyordum. SVA’da resim okuduktan hemen sonra mastıra başladım. MFA (mastır) için hazırlanırken New York’ta Sculpture Center’da staj yaptım. Oradaki sergi komitesinin başına geçtim ve atölye hayatım başladıktan sonra bile haftanın bir günü orada on sekiz saat çalışmaya devam ettim. İnanılmaz bir deneyimdi, mükemmel sanatçılarla tanışıp, bir sergi nasıl kurgulanır öğrendim.  Haftanın bir günü çizim dersi veriyor, bir günü Sculpture Center’da geri kalan günlerinde de atölyemde çalışıyordum. 

20’li yaşlarımın sonlarında New York’ta sergilerim oluyordu ve İstanbul’da sergi açma fikri ilgimi çekiyordu. Ayrıca sanıyorum New York’taki sanat hayatına mola verip İstanbul’a gelmek cazip geliyordu. Yazları Türkiye’de araştırma, resim ve çizim yapıp, yazılar yazıp, New York’a dönünce biriktirdiklerimi atölyemde kullanıyordum. Üretimlerim gittikçe Bizans ve İslam sanat tarihiyle, arkeolojik referanslardan ilham almaya başlamıştı. Resimlerimin yüzeylerine oya ve yazmalardan kolajlar yapıyordum

İznik işlerinin tarihiyle ilgili kapsamlı bir araştırmaya başladım. Üretimlerimin matemli bir havası vardı; AIDS yüzünden olan ölümler ve yıkımlarla mücadele ediyorduk. O zamanlar ilk galericimi, öğretmenlerimi ve arkadaşlarımı kaybetmiştim. Korkunçtu. Bugün yaşadığımız süreçten farksızdı belki ama yıllarca sürdü. 

1990’larda New York’taki galerim tarafından işlerimin bir kataloğu yayınlandı ve bir şekilde Selçuk Altun’a ulaştı. 1997 yılında ilk kişisel sergim için YKKS tarafından davet edildim. Bu sergiyi diğerleri takip etti. 2004 civarında Yapı Kredi tarafından “Üç İstanbullu” sergisini organize etmem istendi; sergi açıldıktan sonra her zaman kapalı olan Fethiye Camii’yi ziyaret etmek istedim. Ziyaret için Ayasofya’dan izin almak gerekiyordu. Bir asistan ya da sekreterle görüşürüm diye düşünüyordum. Ayasofya’yla olan ailevi bağlarımı bilen müze direktörüyle görüştüm. Direktör Ali Sami Boyar, yıllar önce dedemle orada çalışmıştı ve beni müzede bir sergi açmam için davet etti. O sergi benim için gerçek bir ‘eve dönüştü’ ve hayatımı değiştirdi: artık odağımı ve enerjimi Türkiye’ye çevirecektim.  

“Üç İstanbullu” sergisinden sonra Sevil Binat ve C.A.M. Galeri’yle çalışmaya başladım. Hala öğretmenlik ve küratörlük yapıyordum ancak vaktimin çoğunu Türkiye’de geçirmek için elimden geleni ardıma koymuyordum. SVA öğrencilerim için İstanbul’dan başlayıp Floransa’ya devam eden, Bizans’ın düşüşünün Rönesans Dönemi’nin tohumlarını nasıl attığını inceleyen bir ders kurguladım. Ancak bu ders 2013 yılında gerçekleşen Gezi Olayları’ndan sonra sona ermek durumunda kaldı. 

Ailemin geçmişiyle ilgili olarak, babamın babası Selanik’te büyümüş. Balkan Savaşı’ndan sonra Sofya’da Güzel Sanatlar Eğitimi almış. Politik anlamda idealist olduğu kadar sanat alanında da o kadar kabiliyetliymiş. Akademiden mezun olacağı zaman politik ilişkileri yüzünden babası Sofya’yı terketmesi konusunda ısrar etmiş. 1923 yılın “büyük şehir” İstanbul’a gelmiş ve büyülenmiş. Babam 1926 yılında dünyaya gelmiş, gençlik yılları Sofya ve İstanbul arasında geçmiş. Sofya’da okula gidip, tatillerde ve yaz aylarında İstanbul’da yaşayan ailesinin yanına gelirmiş. İkinci Dünya Savaşı başladığında dedem babama okuluna İstanbul’da devam etmesi için ısrar etmiş. Lise’nin son iki yılını İstanbul’da tamamlayan babam, Akademi’ye (Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi) kaydolmuş. Annem de yine Bulgar asıllı Yeldeğirmeni’nde yaşayan farklı etknik gruplardan oluşan bir ailede dünyaya gelmiş.  

Ürettiğin halıların ilk serisini 2005 yılında Ayasofya’da sergiledin, daha sonra Güllübahçe’de halı dokuyan bir grup kadınla işbirliği yaparak onları eğittin ve farklı bir halı serisi ortaya çıkardın. Bu seri çok özel ve önemli bir projenin eseriydi, gelecekte buna benzer Türkiye’de gerçekleştirmeyi planladığın işbirlikleri, projeler var mı?

Ayasofya’da sergi açma davetini aldığımda, mekanın büyüklüğü ve tarihinin göz önünde bulundurulması gerektiğinin farkındaydım. 90’ların sonunda başladığım halı tasarımlarıyla bir gün Fulbright programına başvurma niyetindeydim. Hiç bir zaman resimlerimin halılarını yapmayı düşünmedim, halıların tamamen Anadolu kültürüni referans almasını istedim. Günlük gibi. Ayasoyfa projesi bu süreci hızlandırdı. Halıların üretimi için bir burs ya da fon kazanmayı beklemeyecektim. İnsanların dilek ve dualarını temsil ettiğini düşündüğüm on adet tasarımımı Anadolu halıları konusunda uzman Levend Binat’ın yardımıyla Uşak’taki usta halı dokumacılarına dokuttum. Kısa bir süre sonra, antik şehir Priene’de yer alan kadın     dokumacı kooperatifiyle tanıştım; onlar için sanatçıların işlerini dokudukları sanat projeleri organize ettim. İşbirliği içinde olduğumuz sanatçılardan, kadın dokumacıların kendi dükkanlarında satabilmeleri için her halıdan iki adet dokumaları için izin istedim. Çoğu sanatçı bu teklifi kabul etti.   

Yazlarımı Priene’de dokumacıların yanında halılarımı tasarlayarak geçiriyordum. Büyülü bir zamandı. Atölyeyi ayakta tutmak kolay değildi; Ege’deki tur rehberlerinin radarında olan bir halı dükkanı değildik. Kar sağlamak için çeşitli yollar deneyip, fon topluyorduk fakat atölye için yeterli olmuyordu. Herkes yaptığım şeyi ve fikri çok seviyor ancak destek konusunda yetersiz kalıyordu. Halı dokumacılığının ayakta kalması, gelişmesi gereken bir gelenek, bir ‘sanat’ olduğunu etrafıma anlatıp, destek bulmak için çırpınıyordum. Özellikle Amerikalılar ürettiğim halılarla çok ilgileniyordu, New York’daki çevrem halı atölyelerine düzenli olarak destek oluyordu. Küçük bir not düşmek istiyorum; üzerinde çalıştığımız bu proje “oryantal” halılar uluslararası sanat ortamında farkedilip, sık rastlanan eserler olmadan hemen önce ortaya çıkmıştı.

Kooperatife dokuz yıl boyunca danışmanlık vermeye ve onlarla çalışmaya devam ettim. Metropolitan Müzesi’ndeki sanatçı rezidansı programım sırasında büyük bir halı projesi üzerine çalışacaktım ve tam bu esnada belediye mekana ihtiyacı olduğunu iddia ederek kooperatifi şehir merkezinde soğuk ve nemli bir yere taşıdı. Yeni mekanda yün rutubetlendi. Halı dokumacıları yeni mekandan nefret etti ve kooperatifi dağıttı. Yıkılmıştım ve Met projem için çok stresliydim. Şansıma, arkadaşımın bir arkadaşı beni Met projemin gerçekleşmesinde büyük yardımı dokunacak halı tüccarı Selçuk ile tanıştırdı. SVA’deki öğrencilerimle halı projelerine hala devam ediyoruz ve Selçuk bazı tasarımlarımın halıya dönüşmesine çalıştığı dokumacılar sayesinde yardımcı oluyor. Gelecek sergim için on adet seccade hazırladık. 

Türkiye’de yakın gelecekte iki sergim olacaktı. Bunlardan biri aile arşivimle ilgili ve üzerinde beş yıldır çalışıyorum; sergide fotoğraflar, resimler ve efemeralar yer alacak. Şimdilik iki proje de güncel durumlar sebebiyle askıya alındı.  

SVA (School of Visual Arts, New York)’de öğretim üyesi olarak yaz aylarında Avrupa’da gerçekleşen birçok rezidans programı organize ettin. Kültürler arası etkileşime ve bunun yaratıma kattığı ilhama çok değer veriyorsun. Güncel olarak yaşadığımız pandemi krizi sanat dünyasındaki bu bağlantıları ve ilişkileri şüphesiz etkileyecek, yeni sisteme nasıl adapte olacağımız konusunda ön görülerin var mı? 

Yaşadığımız bu kesintinin geçici olduğunu umuyorum. Bu dönemi travma üzerinden yaşadığımız bir tür zoraki “yeniden değerlendirme”, “yeniden odaklanma” süreci olarak adlandırabiliriz. Dilerim, gerçek “yeni sistem”, bizi eski düzeni değerlendiren, eşitleyen ve insanileştiren düşünme, görme ve ilişkilendirme yapısına ulaştırır. İnternet, Zoom, sosyal medya ve benzeri platformlar sadece iletişim araçları. Ben bu iletişim ağını kullanan insanların elleri ve kalbiyle ilgileniyorum. Sanat dünyasındaki çoğu ilişki ve bağlantı benim hiç ilgilenmediğim global düzenin bir sonucu. Farklı kıtalarda yaşayan sanat öğrencilerinin aynı ya da benzer işler üretmeye başlamasını komik aynı zamanda korkunç buluyorum. Çok sıkıcı. 

Uzun süredir New York’ta üretiyor ve öğretmenlik yapıyorsun, COVID-19 sonrası atölye ve okul hayatın nasıl bir değişim sürecinde? Yaşadığımız bu dönemin yaratım sürecine etkileri neler?  

Eğitimdeki değişim çok dramatik. Çizim ve resim dersleri veriyorum. Nasıl görmemiz gerektiğini, görüleni dürüst ve öznel bir şekilde nasıl yansıtabileceğimizi öğretiyorum. Üç boyutlu ve iki boyutlu çizimler yaptırarak öğrencilerimi zorlamayı seviyorum. Fakat ekran çok yorucu. Sınıfta birebir ders vermek beni dinç tutuyor. Ben öğrenci olsam zinde bir öğretmenle çalışmayı yorgun öğretmenle çalışmaya tercih ederim. Yeri gelmişken bir deyişi hatırlatmak istiyorum: “Eğil, ama kırılma”. Bu süreci sevmesem bile gelişmek için bir fırsat olarak görüyorum. Sanatı ekran arkasından, sanal olarak görmek şu an için bize hizmet etse de bir yandan da bizimle alay ediyor.  Hepimizi izleyici haline getiriyor. İzleyici olmakla ilgili problem önümüzdekine odaklanıp onu incelemek yerine bir sonraki gelecek olanın heyecanına kapılmak diye düşünüyorum. Gördüğümüz şeyi inceleyip, analiz etmek yerine odaklanma sorunu yaşamak çok mümkün.  Bana 10 gün önce Instagramda görüp, çok beğendiğiniz bir şeyi söyleyebilir misiniz? Hatırlamak gerçek bir mücadele gerektiriyor. Ancak size çocukken ilk müzeye gidişimi çok net bir şekilde anlatabilirim.  

Okul sonrası, yetişkin hayatımda ilk defa evimde resim yapıyorum. Bu zamana kadar atölyem her zaman yaşam alanımdan ayrı olmuştu. Connecticut’ta şehir dışında küçük bir evim olduğu için çok şanslıyım; 11 Mart’tan beri bu eve sığınmış durumdayım. Burada bir atölyem var. Üretim sürecim her zaman iç dünyamı sorgulayarak yaptığım keşifleri dış dünyaya yansıtarak gelişti; üretimim hep bir inziva süreci gibi olmuştur. Odaklanmam gerekir ve bu konuda çok disiplinliyimdir. İşlerim hayat ve ölüm, inanç ve inançsızlık, keyif ve keder ile ilgili. COVID-19 çok korkutucu çünkü ölmeme sebep olabilir ancak ben hikayemi anlatmayı henüz bitirmedim.